महाराष्ट्र

महाराष्ट्र

महाराष्ट्राची संकीर्ण माहिती

                                                                                           

१.  महाराष्ट्राची भौगोलिक माहिती
राज्यपाल	रमेश बैस
मुख्यमंत्री	एकनाथ शिंदे
उपमुख्यमंत्री	देवेंद्र फडणवीस
स्थापना दिवस	१ मे १९६०
महाराष्ट्र नाव	शांतीलाल मेहता यांनी दिल
क्षेत्रफळ	३०७,७१३ चौ. किमी
क्षेत्रफळाच्या दृटीने महाराष्ट्राचा क्रमांक	तिसरा ( ३ )
लोकसंख्येच्या दृटीने महाराष्ट्राचा क्रमांक	दुसरा ( २ )
अक्षवृत्तिय विस्तार	१५.८' उत्तर ते २२.१' उत्तर
रेखावृत्तिय विस्तार	७२.३६' पूर्व ते  ८०.५४' पूर्व
पूर्व पश्चिम लांबी	८०० किमी
उत्तर दक्षिण लांबी	७०० किमी
घनता	३६५ प्रति चौ. किमी
लोकसंख्या (२०११)	११२,३७४,३३३
पुरुषांची लोकसंख्या (२०११)	५८,२४३,०५६
स्त्रीयांची लोकसंख्या (२०११)	५४,१३१,२७७
महाराष्ट्राची साक्षरता	%
साक्षरतेच्या बाबतीत महाराष्ट्रचा भारतात क्रमांक	-
समुद्रकिनाऱ्याबाबत महाराष्ट्राचा भारतात क्रमांक	४
महाराष्ट्राने भारताचा व्यापलेला एकूण	९.३६ % प्रदेश
समुद्रकिनारा	७२० किमी

२. महाराष्ट्राची मानचिन्हे
राज्यप्राणी	शेकरू ( खारीची जात  )  ( Giant Squirrel )
राज्यपक्षी	हरियाल (हरावत ) ( कबुतरातल्या जातीचा ) ( Yellow-footed green pigeon )
फळ	आंबा  ( Mango )
फूल	तामण किंवा  मोठा  बोंडारा ( Jarul )
वृक्ष	आंबा ( Mango )
फुलपाखरू	ब्लू मॉरमॉन ( Blue Mormon )

३. महाराष्ट्र प्रशासकीय
भाषा	मराठी, हिंदी, इंग्रजी
बोली	मराठी
महाराष्ट्र गीत	बहू असोत सुंदर संपन्न की प्रिय आमुचा (श्रीपाद कोल्हटकर )
लिपी	देवनागरी
शेजारील राज्य	गुजरात, मध्य प्रदेश, छत्तीसगड, तेलंगणा, कर्नाटक, गोवा, दादरा आणि नगर हवेली आणि दमण आणि दीव
जिल्हे	३६
तालुके	३५८
तहसील	-
उच्च न्यायालय	मुंबई उच्च न्यायालय
लोकसभा सदस्य	४८
राज्यसभा सदस्य	१९
राज्याचे विधिमंडळ	द्विगृही ( विधानसभा व विधानपरिषद )
विधान सभेची सभासद संख्या	२८८
विधान परिषदेची  सभासद संख्या	७८
पंचायत समित्या	३५१
जिल्हा परिषदा	३४
महानगर पालिका	२७
महसूल विभाग	७
ग्रामपंचायत	२७,९०६
कटकमंडळे	७

४. महाराष्ट्राची प्रशासकीय रचना
राजधानी	मुंबई	गेट वे ऑफ इंडिया
उपराजधानी	नागपूर	दिक्षाभूमी
सांस्कृतिक राजधानी	पुणे	शनिवार वाडा
पर्यटन राजधानी	औरंगाबाद	बिबी का मकबरा
ऐतिहासिक राजधानी	कोल्हापूर
प्राकृतिक विभाग (३)	कोकण किनारपट्टी, पठारी प्रदेश, पर्वतीय प्रदेश
प्रशासकीय विभाग ( ६)	कोकण, पुणे, नाशिक, औरंगाबाद, अमरावती, नागपूर
नद्या	गोदावरी, पेन गंगा, मुला, भीमा, पूर्णा, पंचगंगा	गोदावरी नदी
वन आणि राष्ट्रीय उद्यान	ताडोबा राष्ट्रीय उद्यान, नागजीरा राष्ट्रीय उद्यान, गुगामल राष्ट्रीय उद्यान	गुगामल राष्ट्रीय उद्यान अमरावती

५. महाराष्ट्राचे प्रशासकीय विभाग

 

अ.क्र.	प्रशासकीय विभागाचे नाव	मुख्यालय	विभागाचे नाव	जिल्ह्यांची संख्या	तालुक्यांची संख्या	जिल्ह्यांची नावे
१.	कोकण	मुंबई	कोकण	७	50	पालघर, ठाणे, मुंबई नगर, मुंबई उपनगर, रायगड, रत्नागिरी,सिंधुदुर्ग
२.	पुणे	पुणे	पश्चिम महाराष्ट्र	५	58	पुणे, सातारा, कोल्हापूर, सांगली, सोलापूर
३.	नाशिक	नाशिक	उत्तर महाराष्ट्र आणि खानदेश	५	54	नाशिक, अहमदनगर, धुळे, नंदुरबार, जळगाव
४.	औरंगाबाद	औरंगाबाद	मराठवाडा	८	76	औरंगाबाद, जालना, परभणी, हिंगोली, नांदेड, बीड,  लातूर, उस्मानाबाद
५.	अमरावती	अमरावती	विदर्भ	५	56	अमरावती, अकोला, बुलढाणा, यवतमाळ, वाशीम
६.	नागपूर	नागपूर	विदर्भ	६	64	नागपूर, वर्धा, चंद्रपूर, गोंदिया, भंडारा, गडचिरोली

 

६. महाराष्ट्र इतर माहिती
किल्ले	रायगड, प्रतापगड, शिवनेरी, पन्हाळा, विशाळगड, कोंढाणा, नरनाळा, गाविलगड
राज्य खेळ	-
पिके	कापूस, ज्वारी, बाजरी, तूर, तीळ,  ऊस, भुईमूग, दाळवर्गीय पिके, तंबाखू
लोकनृत्य	कोळी नृत्य, लेझीम नृत्य, लावणी
उत्सव / सण	मकर सक्रांती, होळी, पोळा, दसरा, दिवाळी
आदीवासी जमाती	भिल्ल, गोंड, वारली, कातकरी
सरोवरे	लोणार
शिखर	कळसुबाई
खनिजे	बॉक्साइट
बंदरे	अलिबाग, मुरुड, श्रीवर्धन, जयगड, रत्नागिरी, मालवण, वेंगुर्ला महाराष्ट्रात सध्या लहान-मोठी एकूण ४९ बंदरे आहेत.

७. महाराष्ट्र जिल्हे 

अ . क्र.	जिल्हाचे नाव	जिल्हा मुख्यालय	लोकसंख्या (२०११)	विकास दर	लिंग अनुपात	साक्षरता	क्षेत्र (चौ.किमी)	घनता (चौ.किमी)
१	अहमदनगर	अहमदनगर	4543159	12.44%	939	79.05	17048	266
२	अकोला	अकोला	1813906	11.27%	946	88.05	5429	321
३	अमरावती	अमरावती	2888445	10.79%	951	87.38	12235	237
४	औरंगाबाद	औरंगाबाद	3701282	27.76%	923	79.02	10107	365
५	भंडारा	भंडारा	1200334	5.65%	982	83.76	10693	242
६	बीड	बीड	2585049	19.61%	916	76.99	3890	293
७	बुलढाणा	बुलढाना	2586258	15.85%	934	83.4	9661	268
८	चंद्रपुर	चंद्रपुर	2204307	6.43%	961	80.01	11443	192
९	धुळे	धुळे	2050862	20.08%	946	72.8	8095	285
१०	गडचिरोली	गडचिरोली	1072942	10.58%	982	74.36	14412	74
११	गोंदिया	गोंदिया	1322507	10.14%	999	84.95	5431	253
१२	हिंगोली	हिंगोली	1177345	19.27%	942	78.17	4526	244
१३	जळगाव	जळगाव	4229917	14.86%	925	78.2	11765	359
१४	जालना	जालना	1959046	21.46%	937	71.52	7718	255
१५	कोल्हापुर	कोल्हापुर	3876001	10.01%	957	81.51	7685	504
१६	लातूर	लातूर	2454196	17.97%	928	77.26	7157	343
१७	मुंबई शहर		3085411	-7.57%	832	89.21	69	20038
१८	मुंबई उपनगरीय	बांद्रा (पूर्व)	9356962	8.29%	860	89.91	369	20925
१९	नागपुर	नांदेड़	4653570	14.40%	951	88.39	10528	319
२०	नांदेड	नंदुरबार	3361292	16.86%	943	75.45	5055	276
२१	नंदुरबार	नागपुर	1648295	25.66%	978	64.38	9892	470
२२	नाशिक	नाशि क	6107187	22.30%	934	82.31	15539	393
२३	उस्मानाबाद	उस्मानाबाद	1657576	11.50%	924	78.44	7569	219
२४	पालघर	पालघर	*	*	*	*	*	*
२५	परभाणी	परभाणी	1836086	20.19%	947	73.34	6511	295
२६	पुणे	पुणे	9429408	30.37%	915	86.15	15643	603
२७	रायगड	अलीबाग	2634200	19.31%	959	83.14	7152	368
२८	रत्नागिरि	रत्नागिरि	1615069	-4.82%	1122	82.18	8208	196
२९	सांगली	सांगली	2822143	9.24%	966	81.48	8572	329
३०	सतारा	सतारा	3003741	6.93%	988	82.87	10475	287
३१	सिंधुदुर्ग	ओरोस	849651	-2.21%	1036	85.56	5207	163
३२	सोलापुर	सोलापुर	4317756	12.16%	938	77.02	14895	290
३३	ठाणे	ठाणे	11060148	36.01%	886	84.53	9558	1157
३४	वर्धा	वर्धा	1300774	5.18%	946	86.99	6309	205
३५	वाशिम	वाशिम	1197160	17.34%	930	83.25	5155	244
३६	यवतमाळ	यवतमाळ	2772348	12.78%	952	82.82	13582	204